In unserer letzten Sendung über jüdisches Leben in Halle haben wir über die Bedeutung von Stolpersteinen erfahren. Sie finden sich überall in der Stadt und erinnern an Menschen, die im Nationalsozialismus ermordet wurden. Auf den Stolpersteinen tauchen immer die selben Orte mit Namen wie Auschwitz, Dachau, Theresienstadt und Buchenwald auf. Es sind die Namen ehemaliger Konzentrationslager, kurz KZ. Hier wurden Menschen, die nicht den Vorstellungen der Nationalsozialist*innen entsprachen, zu Arbeit gezwungen und ermordet.
100 km entfernt von Halle liegt das ehemalige KZ Buchenwald. Auf dem Ettersberg in Weimar gibt es heute eine Gedenkstätte. Die mehrsprachige Geschichtswerkstatt hat ihr im vergangen Monat einen Besuch abgestattet. Bei der Erkundung des Ortes haben wir auch ein Projekt von Menschen mit und ohne Flucht- oder Migrationsbiographien kennengelernt. Sie haben zusammen im letzten Jahr einen Audiowalk gemacht und erzählen von der Geschichte Buchenwalds und ihrer Relevanz für die Gegenwart. Aus unserem Besuch ist diese Sendung entstanden. Hört selbst!
Das Projekt wird von der Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft (EVZ) gefördert.
————————–
In our last program about Jewish life in Halle, we learned about the significance of Stolpersteine. They can be found all over the city and commemorate people who were murdered under National Socialism. The same places always appear on the Stolpersteine with names like Auschwitz, Dachau, Theresienstadt and Buchenwald. These are the names of former concentration camps, or KZ for short. Here, people who did not conform to the ideas of the National Socialists were forced to work and murdered.
100 km away from Halle is the former concentration camp Buchenwald. Today there is a memorial on the Ettersberg in Weimar. The multilingual history workshop paid it a visit last month. While exploring the site, we also learned about a project by people with and without refugee or migration biographies. They made an audio walk together last year and tell about the history of Buchenwald and its relevance for the present. Our visit resulted in this broadcast. Listen for yourself!
The project is funded by the Foundation Remembrance, Responsibility and Future (EVZ).
————————–
Di weşana xwe ya dawiyê de em li ser jiyana Cihûyan li bajarê Halle Saale û wateya kevirên taybet ên bîranîna qurbaniyan fêr bûn. Ew li tevahiya bajêr têne dîtin û mirovên ku di bin desthilatdariya Naziyan yan jî Sosyalîzma Netewî de hatine kuştin, bibîr tînin. Heman cihên bi navên wekî Auschwitz, Dachau, Theresienstadt û Buchenwald her tim li ser blokan xuya dikin. Ewder, kampên komkirinê yên berê, bi kurtasî KZ in. Li wir kesên ku ne li gorî fikrên Sosyalîstên Netewî bûn, bi zorê dihatin xebitandin û pişt re di bin xebata giran de dihatin kuştin.
Kampa komkirinê ya berê ya Buchenwaldê, 100 kîlomêtran dûrî Halle Saale ye. Îro li ser Ettersberg li Weimar navendeke bîranînê heye. Atolyeya dîrokê ya pirzimanî, meha borî serdana wê kiribû. Di dema lêgerîna wî cihî de, me projeyek nû nas kir ku ji aliyê hin kesên bi pêşîneya penaberî yan koçkirinê û hin welatiyên din ve hatibû pêkanîn. Wan kesan, sala derbasbûyî bi hev re meşek dengî pêk anî û li ser dîroka Buchenwaldê û girîngiya wê ya îroyîn axivîn. Ev weşana îro, ji wê serdanê hatiye çêkirin. Ji xwe re guhdar bin!
Proje di warê madî de ji hêla Sayiza Bîranîn, Berpirsiyarî û Pêşeroj (EVZ) ve tê piştevanîkirin.
————————–
در آخرین برنامه خود در مورد زندگی یهودیان در هاله، با معنای سنگ یادبودهای مخصوص آشنا شدیم. این سنگها را می توان در سرتاسر شهر یافت که یاد و خاطره افرادی را که در دوران رژیم نازیها یا ناسیونال سوسیالیسم به قتل رسیدند، در خاطرات زنده نگه میدارند. همان مکان‌هایی که با نام‌هایی مانند آوشویتس، داخائو، ترزین‌اشتات و بوخنوالد همیشه بر روی این سنگ‌های مخصوص ظاهر می‌شوند. آنها نام اردوگاه های کار اجباری سابق، به اختصار ک.زد هستند. در اینجا افرادی که با عقاید ناسیونال سوسیالیست ها (نازیها) مطابقت نداشتند مجبور به کار میشدند و در زیر کار جانشان را از دست میدادند یا کشته میشدند.
اردوگاه کار اجباری سابق بوخنوالد ۱۰۰ کیلومتر با شهر هاله زاله فاصله دارد. امروز یک بنای یادبود در اترسبرگ در شهر وایمار وجود دارد. کارگاه تاریخ چند زبانه ماه گذشته از این مکان دیدن کرد. در حین کاوش در این مکان، با پروژه ای آشنا شدیم که از سوی برخی پناهندگان یا مهاجران و چند شهروند دیگر ساخته شده بود. آنها سال گذشته یک پیاده روی صوتی با هم انجام دادند و در مورد تاریخ بوخنوالد و ارتباط آن با زمان حال صحبت کرده بودند. برنامه امروز به این سفر تاریخی میپردازد. خودتان گوش فرا دهید!
این پروژه توسط بنیاد یادآوری، مسئولیت و آینده حمایت مالی میشود که به اختصار (اِ.فاو.زد) نام دارد.
